Vad menas med mörk empati och vad utmärker den?

 

Vad menas med mörk empati och vad utmärker den?

Inom psykologin har man fått upp ögonen för en ny personlighetstyp: mörka empater. Detta är en personlighetstyp som beskriver människor som verkar kyliga och har mörka karaktärsdrag, men som samtidigt är vänliga och medkännande och som knyter an emotionellt till andra.

Om det finns en uppfattning som är populär inom psykologin så är det att psykopater, machiavellister och även narcissister saknar genuint empatiska egenskaper och kompetenser. Detta är emellertid en fråga som är mer komplex än den kan förefalla. Och faktiskt har psykologiska studier under senare år avslöjat en ny variabel som är både fascinerande och revolutionerande: mörk empati.

Vari består den? Det är ett nytt psykologiskt begrepp som antas definiera en liten andel av befolkningen. Det handlar om individer som trots att de uppvisar en del “klassiska” mörka personlighetsdrag även ger prov på en ljusare sida, en sida som närmast kan beskrivas som medkännande. Det är något som väckt experternas intresse och forskningen kring detta område har ökat.

Somliga experter liknar mörka empater vid antihjältarna i klassiska filmer och romaner, såsom exempelvis Harry Potter-figuren Severus Snape. I stor grad är detta individer som visserligen uppträder relativt kyligt och kan konsten att manipulera. Men de döljer också att de har inre talanger, känner personligt ansvar och i grund och botten är goda.

Vad är mörk empati?

Inom evolutionär psykologi framhåller man ofta att “mörka personlighetsdrag” skulle kunna tjäna mänskligheten som en form av drivkraft. Förmågan att lösa konflikter, att leda andra människor, att fatta snabba beslut under komplicerade förhållanden eller att inte ge upp sina målsättningar är utan tvekan positiva egenskaper.

Så vad menar vi när vi talar om mörka personlighetsdrag? Dessa drag definierar ett begrepp som fått namnet “den mörka triaden” (myntat av Paulhus och Williams år 2002). Det syftar på de egenskaper som utmärker narcissism, machiavellism och psykopati. Mörka personlighetsdrag definierar en klart ondskefull interpersonell karaktär som kännetecknas av emotionell kyla, aggressivitet och falskhet.

Men tänk om det inom det breda spektrum av egenskaper som definierar denna mörka profil även skulle finnas en mer sympatisk och social personlighetstyp? Aktuella studier har resulterat i ett nytt psykologiskt koncept: mörk empati. Det nymyntade begreppet antas på något sätt representera denna mer försonliga sida hos den mörka triaden. Låt oss titta närmare på detta.

Mörka empater: hög empati och mörka drag

I juli 2020 publicerade en forskningsgrupp en rapport i ämnet. Gruppen bestod av representanter från Auckland University of Technology (Nya Zealand), University of Nottingham och Bishop Grosseteste University (Storbritannien). Forskarna genomförde en studie för att få en bättre förståelse för vilken roll empati spelar i den mörka triaden.

Man utgår vanligen från att såväl den psykopatiska, som den narcissistiska och den machiavelliska personligheten saknar en empatisk dimension. Men empati används inte alltid på ett positivt sätt.

Oftast har dessa personer förmåga att känna empati. De kan uppfatta andra personers emotionella realitet. Men för dem är det fråga om en resurs som gör det lättare att manipulera människor. Med andra ord tjänar deras empati helt klart som ett verktyg.

Emellertid gjorde forskarna en slående upptäckt genom denna studie, som omfattade närapå 1 000 deltagare. Trots deras mörka personlighetsdrag uppvisade 19,3 procent av deltagarna en annan form av hög empati. De hade förmågan att knyta an till och uppleva andra människors realitet och kunde till och med känna medlidande.

Personer med den här typen av empatisk personlighet går under beteckningen mörka empater (på engelska: “dark empaths” eller “DE”).

Går det att vara en empatisk psykopat? Finns det verkligen medkännande narcissister? Faktiskt pekar studien på att människor kan ha “vissa” psykopatiska, machiavelliska eller narcissistiska drag, men samtidigt karakteriseras av mörk empati.

Vad kännetecknar mörk empati?

Det rör sig mest om män. Mörka empater framställs i film- och litteraturvärlden i regel som mystiska eller onda figurer som i slutet visar sig ha ett gott hjärta. Det kan vara vampyren som inte dricker blod. Eller den fjäre och trumpne detektiven som alltid kämpar för och värnar om de behövande. Eller den beräknande tjuven som får sitt gäng att begå en brottslig handling för en god sak.

Detta är prototypiska bilder som kan visa oss hur så kallade mörka karaktärsdrag kan vara positiva. Därför intresserar man sig för dem inom psykologin. För i grund och botten representerar dessa personlighetstyper egenskaper som kan vara värdefulla för vissa yrkeskategorier: för spioner, soldater, läkare liksom även för offentliga befattningar. Låt oss försöka definiera dessa personligheter.

Extroverter och neurotiker

Mörk empati utmärks av påtagligt extroverta, dynamiska beteenden, vilket innebär att dessa personer har lätt att uttrycka sina känslor och dela dem med andra.

Likaså är neurotiska drag ofta vanliga hos dessa individer. Med andra ord kommer de i all sannolikhet att genomgå många markanta emotionella upp- och nedgångar (ångest, depression och fobier, till exempel). Detta är människor som ofta lider av känslomässig smärta.

De är vänliga och sociala

Deras vänlighet är äkta. De försöker inte förställa sina känslor och de finner njutning i att träffa andra människor och att knyta an och relatera till dem.

De tycker om att ha makt, men de uppmuntrar till deltagande ledarskap.

Ett av de vanliga drag som i regel spelar en framträdande roll i den mörka triaden är en längtan efter makt. Personer i denna kategori är trakterade av makt, vilket definierar dem, och de finner tillfredsställelse i att vara ledare.

Men mörk empati innebär en fördel: den kan leda till en mer mänsklig förståelse av ledarskap. Dessa personer har förmågan att för allas väl ta fram det bästa i andra människor. De är ledare som engagerar sig och som inspirerar och driver andra mot gemensam framgång.

Sårbar narcissism

Ett annat utmärkande drag hos dessa oerhört empatiska personer är en form av sårbar narcissism. De blir lätt sårade. De är kapabla att förstå och respektera andra människors realiteter. Dock blir de mycket upprörda när de får höra negativa kommentarer om sig själva.

Bristfällig men begåvad

Slutligen är det intressant att konstatera att mörka empater är otroligt kompetenta på många områden. De är begåvade, de är skickliga ledare och de är bra på att knyta an till människor. Men naturligtvis hindrar inte detta dem från att uppvisa komplexa egenskaper, som exempelvis en viss narcissism och klara manipulativa tendenser.

Kort sagt kommer man fortsätta att studera detta nyskapade psykologiska begrepp under de kommande åren. Förmodligen kommer det inte dröja länge innan vi får veta om vilken betydelse denna personlighetstyp har i vårt samhälle. https://utforskasinnet.se/vad-menas-med-mork-empati-och-vad-utmarker-den/ .. Jag har väl bra erfarenheter genom det som kallas falska empati för att kunna gå in i hjärtat så att lura dig 

مەبەست لە هاوسۆزی تاریک چییە و چی جیای دەکاتەوە؟

لەناو دەروونناسیدا جۆرێکی نوێی کەسایەتی دۆزرایەوە: هاوسۆزی تاریک. ئەمە جۆرێکی کەسایەتییە کە باسی ئەو کەسانە دەکات کە سارد دەردەکەون و سیفەتی تاریکیان هەیە، بەڵام میهرەبان و بەزەییشن و لە ڕووی سۆزدارییەوە پەیوەندییان لەگەڵ کەسانی دیکەدا هەیە.

ئەگەر یەک بۆچوون هەبێت کە لە دەروونناسیدا باو بێت، ئەویش ئەوەیە کە دەروونپیسیەکان و ماکیاڤێلییەکان و تەنانەت نەرگسیەکانیش سیفەت و لێهاتوویی هاوسۆزی ڕاستەقینەیان نییە. بەڵام ئەمە پرسێکی ئاڵۆزترە لەوەی کە ڕەنگە دەربکەوێت. و لە ڕاستیدا، لێکۆڵینەوە دەروونییەکان لەم ساڵانەی دواییدا گۆڕاوێکی نوێیان ئاشکرا کردووە کە هەم سەرنجڕاکێشە و هەم شۆڕشگێڕانە: هاوسۆزی تاریک.

لە کوێ پێکدێت؟ چەمکێکی دەروونی نوێیە کە گریمانە دەکرێت ڕێژەیەکی کەمی دانیشتووان پێناسە بکات. باس لە تاکەکان دەکات کە سەرەڕای پیشاندانی هەندێک تایبەتمەندی کەسایەتی تاریکی "کلاسیکی"، بەڵگەی لایەنێکی گەشاوەتریش دەدەن، لایەنێک کە نزیکە بە بەزەیی وەسف بکرێت. شتێکە کە سەرنجی شارەزایانی وروژاندووە و لێکۆڵینەوە لەم بوارەدا زیادی کردووە.

هەندێک لە شارەزایان هاوسۆزی تاریک بە دژە پاڵەوانەکانی فیلم و ڕۆمانە کلاسیکییەکان دەچوێنن، وەک کارەکتەری هاری پۆتەر سیڤێرس سنەیب. تا ڕادەیەکی زۆر ئەمانە تاکەکانن کە دان بەوەدا بنێن کە تاڕادەیەک سارد ڕەفتار دەکەن و هونەری دەستکاریکردن دەزانن. بەڵام ئەوەش دەشارنەوە کە بەهرەی ناوەوەیان هەیە، هەست بە بەرپرسیارێتی کەسی دەکەن و لە بنەڕەتدا باشن.

هاوسۆزی تاریک چییە؟

لە دەروونناسی پەرەسەندندا زۆرجار جەخت لەوە دەکرێتەوە کە "تایبەتمەندییە تاریکەکانی کەسایەتی" دەتوانن وەک جۆرێک لە هێزی بزوێنەر خزمەت بە مرۆڤایەتی بکەن. توانای چارەسەرکردنی ململانێکان، سەرکردایەتیکردنی کەسانی دیکە، بڕیاردانی خێرا لە ژێر بارودۆخی ئاڵۆزدا یان دەستبەردارنەبوون لە ئامانجەکانی بێ گومان سیفەتی ئەرێنین.

کەواتە مەبەستمان چییە کاتێک باس لە سیفەتە تاریکەکانی کەسایەتی دەکەین؟ ئەم تایبەتمەندیانە چەمکێک پێناسە دەکەن کە ناوی لێنراوە "سێی تاریک" (لەلایەن پاولهوس و ویلیامزەوە لە ساڵی ٢٠٠٢ داهێنراوە). ئاماژەیە بۆ ئەو تایبەتمەندیانەی کە نەرگسی و ماکیاڤیلیزم و دەروونپاتی لەیەکتر جیا دەکەنەوە. تایبەتمەندییە تاریکەکانی کەسایەتی پێناسەی تایبەتمەندییەکی ڕوونی خراپەکاری نێوان کەسەکان دەکەن کە بە ساردی سۆزداری، شەڕانگێزی و درۆ تایبەتمەندە.

بەڵام چی دەبوو ئەگەر لەناو ئەو تایبەتمەندییە فراوانەی کە ئەم پرۆفایلە تاریکە پێناسە دەکەن، جۆرێکی کەسایەتییەکی بەدڵتر و کۆمەڵایەتیتریش هەبووایە؟ توێژینەوەکانی ئێستا چەمکێکی دەروونی نوێیان لێکەوتەوە کە بریتییە لە هاوسۆزی تاریک. وا گریمان دەکرێت کە زاراوەی تازە داڕێژراو بە جۆرێک نوێنەرایەتی ئەم لایەنە سازشکارترەی سێبەری تاریک بکات. با لە نزیکەوە سەیری ئەم بابەتە بکەین.

هاوسۆزی تاریک: هاوسۆزی بەرز و تایبەتمەندی تاریک

لە مانگی تەمموزی ساڵی ٢٠٢٠ گروپێکی توێژینەوە ڕاپۆرتێکیان لەسەر ئەو بابەتە بڵاوکردەوە. گروپەکە پێکهاتبوو لە نوێنەرانی زانکۆی تەکنەلۆجیای ئۆکلاند (نیوزلەندا)، زانکۆی نۆتینگام و زانکۆی بیشۆپ گرۆسێتێست (بریتانیا). توێژەران توێژینەوەیەکیان ئەنجامداوە بۆ ئەوەی باشتر تێبگەن لەو ڕۆڵەی کە هاوسۆزی لە سێ کەسی تاریکدا دەیگێڕێت.

بەگشتی وا گریمانە دەکرێت کە هەردوو کەسایەتی دەروونپیسی و نەرگسی و ماکیاڤێلی ڕەهەندێکی هاوسۆزییان نییە. بەڵام هەمیشە هاوسۆزی بە شێوەیەکی ئەرێنی بەکارناهێنرێت.

زۆربەی کات ئەم کەسانە توانای هاوسۆزییان هەیە. دەتوانن هەست بە واقیعی سۆزداری کەسانی دیکە بکەن. بەڵام بۆ ئەوان پرسیارێکە لە سەرچاوەیەک کە دەستکاریکردنی خەڵک ئاسانتر دەکات. بە واتایەکی تر، هاوسۆزی ئەوان بە ڕوونی وەک ئامرازێک کاردەکات.

بەڵام توێژەران لە ڕێگەی ئەم توێژینەوەیەوە دۆزینەوەیەکی سەرنجڕاکێشیان ئەنجامدا، کە نزیکەی هەزار بەشداربووی لەخۆگرتبوو. سەرەڕای تایبەتمەندییە تاریکەکانی کەسایەتییان، لەسەدا ١٩.٣ی بەشداربووان جۆرێکی دیکەی هاوسۆزی بەرزیان نیشانداوە. توانای پەیوەندیکردن و ئەزموونکردنی واقیعی کەسانی دیکەیان هەبوو و تەنانەت دەیانتوانی هەست بە بەزەیی بکەن.

ئەو کەسانەی کە ئەم جۆرە کەسایەتییە هاوسۆزییەیان هەیە پێیان دەوترێت هاوسۆزی تاریک (بە ئینگلیزی: “dark empaths” یان “DE”

ئایا دەکرێت دەروونپیسی هاوسۆزی بیت؟ ئایا بەڕاستی نەرگسی بەزەییدار هەیە؟ لە ڕاستیدا توێژینەوەکە ئاماژە بەوە دەکات کە مرۆڤەکان دەتوانن تایبەتمەندی "دیاریکراو"ی دەروونپیسی، ماکیاڤێلی یان نەرگسییان هەبێت، بەڵام لە هەمان کاتدا بە هاوسۆزی تاریکی تایبەتمەندن.

تایبەتمەندی هاوسۆزی تاریک چییە؟

زیاتر پەیوەندی بە پیاوانەوە هەیە. بەزۆری هاوسۆزی تاریک لە جیهانی فیلم و ئەدەبدا وەک کەسایەتییەکی نهێنی یان خراپ نیشان دەدرێن کە لە کۆتاییدا دڵێکی باشیان هەیە. دەکرێت ئەو خوێنمژە بێت کە خوێن ناخواتەوە. یان ئەو بەدواداچوونە پەڕدار و ساختەیەی هەمیشە شەڕ بۆ ئەوانەی پێویستیان پێیەتی و دەیانپارێزێت. یان ئەو دزە حیسابکەرەی کە باندەکەی وا لە کارێکی تاوانکاری دەکات بۆ مەبەستێکی باش.

ئەمانە وێنەی نموونەیین کە دەتوانن نیشانمان بدەن کە چۆن بەناو سیفەتی کارەکتەری تاریک دەتوانن ئەرێنی بن. هەر بۆیە مرۆڤەکان لە دەروونناسیدا گرنگییان پێدەدەن. چونکە لە بنەڕەتدا ئەم جۆرە کەسایەتیانە نوێنەرایەتی ئەو تایبەتمەندیانە دەکەن کە دەتوانن بۆ هەندێک پۆلی پیشەیی بەنرخ بن: بۆ سیخوڕ، سەرباز، پزیشک و هەروەها بۆ پۆستە گشتیەکان. با هەوڵ بدەین پێناسەی ئەو کەسایەتیانە بکەین.

دەرەکی و دەمارگیرەکان

هاوسۆزی تاریک بە ڕەفتارە دەرەکییە دیار و دینامیکییەکان تایبەتمەندن، ئەمەش واتە ئەم کەسانە بە ئاسانی هەستەکانیان دەردەبڕن و لەگەڵ کەسانی دیکەدا هاوبەشیان دەکەن.

بە هەمان شێوە زۆرجار تایبەتمەندییە دەمارگیرییەکان لەم کەسانەدا باون. بە واتایەکی تر، ئەگەری زۆرە تووشی چەندین هەوراز و نشێوی سۆزداریی بەرچاو ببن (بۆ نموونە دڵەڕاوکێ، خەمۆکی و فۆبیا). ئەمانە کەسانێکن کە زۆرجار بەدەست ئازاری سۆزدارییەوە دەناڵێنن.

دۆستانە و کۆمەڵایەتین

میهرەبانییان ڕاستەقینە و ڕەسەنە. هەوڵ نادەن هەستەکانیان بشارنەوە و چێژ لە ناسینی کەسانی تر و پەیوەندیکردن و پەیوەندیکردن لەگەڵیاندا دەبیننەوە.

چێژ لە هەبوونی دەسەڵات وەردەگرن، بەڵام هانی سەرکردایەتی بەشداریکردن دەدەن.

یەکێک لەو سیفەتە باوانەی کە بەزۆری ڕۆڵێکی بەرچاوی لە سێبەری تاریکیدا هەیە، ئارەزووی دەسەڵاتە. مرۆڤەکانی ئەم پۆلە بەلای دەسەڵاتدا ڕادەکێشرێن، ئەمەش پێناسەیان دەکات و ڕەزامەندی لە سەرکردەبووندا دەبیننەوە.

بەڵام هاوسۆزی تاریک سوودێکی هەیە: دەتوانێت ببێتە هۆی تێگەیشتنێکی مرۆڤانەتر لە سەرکردایەتی. ئەم کەسانە توانای ئەوەیان هەیە باشترینەکان لە کەسانی تردا دەربهێنن بۆ چاکەی هەمووان. ئەوان سەرکردەن کە بەشداری دەکەن و ئیلهامبەخشن و پاڵنەری کەسانی دیکەن بەرەو سەرکەوتنی هاوبەش.

نەرگسیی لاواز

تایبەتمەندییەکی دیکەی جیاکەرەوەی ئەم کەسە زۆر هاوسۆزانە، جۆرێکە لە نەرگسیی لاواز. بە ئاسانی ئازاریان پێدەگات. توانای تێگەیشتن و ڕێزگرتن لە واقیعی کەسانی تریان هەیە. بەڵام کاتێک گوێیان لە کۆمێنتی نەرێنی دەبێت لەسەر خۆیان زۆر دڵتەنگ دەبن.

کەموکوڕی بەڵام بەهرەمەند

لە کۆتاییدا، جێگەی سەرنجە کە هاوسۆزی تاریکەکان لە زۆر بواردا بە شێوەیەکی ناباوەر لێهاتوون. ئەوان بەهرەمەندن، سەرکردەی لێهاتوون و لە پەیوەندیکردن لەگەڵ خەڵکدا باشن. بەڵام بێگومان ئەمە ڕێگرییان لێناکات لە نیشاندانی تایبەتمەندییە ئاڵۆزەکان، وەک نەرگسییەکی دیاریکراو و مەیلی دەستکاریکردنی ڕوون.

بە کورتی ئەم چەمکە دەروونییە تازە دروستکراوە لە ساڵانی داهاتوودا بەردەوام دەبێت لە لێکۆڵینەوە. ڕەنگە زۆری نەخایەنێت تا لە گرنگی ئەم جۆرە کەسایەتییە لە کۆمەڵگاکەماندا بزانین